De haperingen op het 'dashboard' getrotseerd

Het zandpad dat leidt naar het huis van Gert-Jan Theunisse is de laatste drie maanden veranderd in een modderpoel van anderhalve kilometer lang. Met diepe voren. De aanhoudende regenval op Mallorca en het smeltwater van sneeuw (jawel!) sleuren grind en gravel van de helling. En werkverkeer laat diepe bandensporen achter. De wielrenner - in 1989 was de Berghemmer bergkoning in de Tour de France - en zijn vriendin Nancy wonen in het heuvelachtige deel van het eiland, ver weg van de luidruchtige toeristen. Hun huis is af, ze zijn er nu ruim een jaar gesetteld. Alleen moest er nog een ondergrondse fietsenruimte annex kantoortje komen. En die klus duurt nu al drie maanden. "Ze houden er hier in Spanje iets andere werktijden op na dan in Nederland. Als wij het rustig willen hebben, gaan zij aan de gang. 's Morgens om zeven uur begint het drillen. Precies onder onze slaapkamer. Mij maakt het niks uit, maar mijn vriendin vindt het wel erg vervelend." Als de bouwvakkers beginnen met beuken en boren, zit Theunisse al op de fiets. De hond uitlaten. "Vind ik lekker, zo wakker worden en daarna ontbijten." Dagelijks zelfgeplukte sinaasappels uit eigen tuin horen daarbij. Ondraaglijke gewrichtspijn noodzaakte Theunisse, veertig jaar nu, het vochtige Nederland te verlaten. Het subtropische klimaat van Mallorca moet verzachtend werken, helend zelfs. "Maar door het slechte weer van de laatste maanden is die pijn er nog altijd. Het laatste jaar is in heel Zuid-Europa veel regen gevallen. Als dat zo blijft, zal ik toch een ander land moeten zoeken. Australië misschien. Als het moet, dan moet het. Mijn gezondheid staat voorop." En dat zegt de man die acht jaar na zijn afscheid werkt aan een comeback in het profcircuit. De man die soms zo hard traint dat het zwart voor zijn ogen ziet. De man die het laatste half jaar zijn lichaam veertig uur per week afbeult. Een of twee keer per week last hij een sessie in van vier uur waarin hij het wat rustiger aan doet. Losfietsen noemt hij dat. Afgelopen weekend reed Theunisse op Mallorca al een wegkoersje voor elites. De jonge garde herkent hem nog altijd als de veroveraar van de bolletjestrui in de Tour en de renner die in 1989 na een machtige solo als eerste aankwam op Alpe d'Huez. Vorig weekend finishte hij in de kopgroep van acht als achtste. Het sprintwerk liet hij aan de coureurs van Fassa Bortolo, ONCE en de Spaanse selectie. "Maar ik kan nog altijd hardrijden en lang volhouden." Dat bewees hij vorig jaar oktober al, toen hij de Europese wegtitel in de leeftijdscategorie 30+ pakte, ook op Mallorca. De MTB Trophy in Berlicum, zondag 9 maart de opening van het Nederlandse mountainbikeseizoen, telt Theunisse als zijn officiële comeback als prof. "Mijn beste vriend woont een paar honderd meter van het parcours. Mede daarom heb ik voor Berlicum gekozen. En bovendien is het voor mijn familie vlakbij. Verwacht niet dat ik met de besten meega. Voor zo'n technisch parcours ben ik niet wendbaar genoeg en ik zal moeite hebben met het accelereren. En vergeet niet dat ik lang niet gekoerst heb en al veertig ben. Ik fiets liever zeven uur lang twintig kilometer per uur dan twee uur 23 gemiddeld." Daarom gaat Theunisse zich in zijn tweede profleven vooral richten op een van de zwaarste disciplines van de wielersport: marathons op de mountainbike. "Zes, zeven uur zit je op de fiets en daarin krijg je veel hoogteverschillen voor je kiezen. Soms moet je wel een uur klimmen. Dat mag ik wel, veel klimmen. Dat spreekt me meer aan dan telkens hetzelfde rondje, waarbij je zeer explosief moet kunnen rijden." In de Alpenlanden zijn de marathons zeer populair, met regelmatig wel duizend mountainbikers aan de start en vele fullprofs. Het WK op 30 augustus in het Zwitserse Lugano heeft Theunisse al in zijn hoofd geprent. Maar ook de 'gewone' wedstrijden voor de Nederlandse Topcompetitie. Daarvoor vliegt hij telkens op en neer. "Behalve in juni. Dan heb ik zo veel wedstrijden achter elkaar dat ik net zo goed in Nederland kan blijven. In Oss heb ik nog altijd een flatje." Een andere highlight in zijn programma is het Nederlands kampioenschap op de weg. Het NK mountainbike valt samen met het Europees kampioenschap marathon. Theunisse is er nog niet uit waarvoor hij gaat kiezen. "Daar moet ik het met mijn sponsors nog over hebben." De professionele mountainbiker heeft bij de internationale wielerunie UCI om dispensatie gevraagd, omdat de medicijnen die hij gebruikt weleens als prestatiebevorderende middelen aangemerkt zouden kunnen worden. En hij wil niet nog eens als dopingzondaar te boek komen te staan. In 1990 kreeg hij al eens twaalf maanden schorsing aan zijn broek. "Zonder medicijnen kan ik niet leven. Dan brokkel ik af. Zo broos zijn mijn botten. Ik heb een aangeboren afwijking in mijn hormonenhuishouding. Het deel van de hypofyse - dat is een kwabje in mijn hersenen - dat die aanstuurt, is bij mij kapot. Dat valt niet te opereren." Omdat zijn skelet zo poreus is, is het medisch dossier van Gert-Jan Theunisse een aaneenrijging van botbreuken. Op zijn schedel na (maar wel vier hersenschuddingen) brak hij van top tot teen alles minstens een keer. "Omdat het me zo vaak overkwam, begon het zo op te vallen dat ik doorverwezen werd naar het ziekenhuis. Op de röntgenfoto keek de arts dwars door me heen." DwarslaesieOmdat hij ook zijn hartritmestoornissen niet langer kon negeren en ook een maagbloeding en twee longontstekingen hem velden, was het in 1995 einde carrière voor Theunisse. Door die opeenstapeling van blessures was hij lichamelijk een wrak geworden. In 1997 kwam daar nog eens een partiële dwarslaesie overheen. In een afdaling bij Annecy botste hij met zijn fiets frontaal op een auto. Theunisse, toen nog manager van mountainbikeploeg Specialized (onder anderen met zijn zwager Bart Brentjens), was een half jaar gekluisterd aan een rolstoel. Slechts een miniem deel van zijn zenuwstelsel gaf nog prikkels door. "Als alles stuk is, kun je revalideren wat je wil, maar dan lukt het je nooit." Maar ook met deze diagnose gaven de doktoren hem weinig kans op verbetering. Echter, opgeven komt in het woordenboek van Gert-Jan Theunisse niet voor. "Als ik 's ochtends twee uur therapie had gehad, deed ik het thuis nog een keer over, soms wel dubbel. Dat maakte mij niks uit. Ik was gewend aan die lichamelijke arbeid." Omdat hij zelf geen fietspedalen kon rondkrijgen, kwam hij op het idee om zich te laten vastbinden op een fiets die aangesloten was op een vliegwiel. "Iemand anders moest dat dan aanzwengelen en vervolgens kon ik uren en uren trappen. Langzaam maar zeker voelde ik de tintelingen terugkomen. Dat motiveerde me om door te gaan." De powerplate, een uitvinding uit de fitnesswereld, versnelde zijn revalidatie. De trilmachine versterkt de spieren zodanig, dat een mens dat nooit op eigen kracht zou kunnen. "De laatste twee jaar heb ik een grote stap vooruit gemaakt. Dat apparaat is me gigantisch goed bevallen. Ik kon weer fietsen. Ik kan wel zeggen dat de powerplate me ertoe gezet heeft om m'n comeback te maken." Een jaar geleden kwam de eerste grote sportieve overwinning op al zijn blessureleed. Op de marathon, te voet welteverstaan. In Zuid-Afrika klokte hij een tijd van drie uur. Wat een godswonder is voor iemand die volgens de medici nooit meer lopen zou. Knappe tijd sowieso. Voor zijn definitieve vertrek naar Mallorca zag de oplettende automobilist Theunisse al regelmatig trainen langs het kanaal tussen Den Bosch en Veghel en op de polderwegen van Heesch, Vinkel, Berlicum. Op Mallorca is er meer tijd voor rust dan hij ooit heeft gehad. Als hij klaar is met douchen en de masseur is langsgeweest, ploft hij op de bank. Dankzij schotel en decoder blijft Theunisse op de hoogte van wat er in Nederland gebeurt. "Alle sportprogramma's kijk ik natuurlijk, maar ook de politieke debatten volg ik. Ik voel me nu meer Nederlander dan in Nederland. Ik ben altijd gewend geweest de helft van het jaar onderweg te zijn." Op het eiland heeft hij een paar Nederlandse, Duitse en Spaanse vrienden gemaakt. "Zeker 's zomers gaan we veel met elkaar om." Verzwakt ruggenmergBehalve broze botten heeft Theunisse nu dus ook een verzwakt ruggenmerg. "Als je het ruggenmerg als een dashboardkastje ziet, hapert bij mij een groot aantal onderdelen. De radio, de kachel en de knipperlichten zijn stuk. Maar, door de powerplate heb ik de andere functies zo extreem beter gemaakt dat ik me aardig redden kan." De laatste dertien procent komt nooit meer goed. Theunisse is en blijft gehandicapt. Hij moet leren leven met zijn evenwichtsstoornissen. "Soms lijkt het wel of ik dronken ben. Op blote voeten lopen gaat moeilijk. Dat doe ik op de bal van mijn voet. En ook voor traplopen heb ik mezelf een andere manier aangeleerd. Ik gebruik gewoon andere spieren en peesgroepen." 's Nachts en als het lichaam echt moe is van de inspanningen van de dag, vertoont het zenuwtrekjes. Als het ook maar een beetje donker is, moet hij zich vastklampen aan een muur. Vandaar dat 's nachts altijd het licht brandt in zijn huis op Mallorca. Als het lichaam er compleet doorheen zit - ook dat van een topsporter - reageert het, zeker in ijle lucht, met een steeds nauwer wordend blikveld. Is dat niet gevaarlijk voor iemand met evenwichtsstoornissen? Theunisse: "In 1989 heb ik op de laatste klim naar Alpe d'Huez ook niemand meer gezien. Terwijl er toch aardig wat mensen waren. Als je weet hoeveel ik heb moeten incasseren, dan stelt zo'n bergetappe in de Tour de France niets meer voor."(Brabants Dagblad)