HOWTO: Luchtgeveerde Demper Instellen

Hoe moet je je derailleur afstellen, remmen vervangen...
Gebruikersavatar
Mark-V
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 1606
Lid geworden op: do 9 augustus 2018, 16:55
Contacteer:

Omdat ik zelf net alles uitgezocht heb, en er hier op het forum niets specifieks over kon vinden, heb ik het opgeschreven in de hoop er iemand anders blij mee te kunnen maken ;)

Een demper heeft eigenlijk 2 voornaamste doelen om op je fiets te hebben:
- Het dempen van klappen om het comfort te verhogen en de mogelijke schade van de impact te verlagen (HSC)
- Het verhogen van de tractie / grip op de ondergrond (LSC)

Iedere demper heeft een bepaalde stroke, dit is de totale uitslag die de demper kan maken. De één is 70mm, de ander 100mm, de ander 140mm, etc.
Op zijn beurt bepaald de stroke i.c.m. de geometrie van de fiets, wat de totale travel (het bereik) van de demping is.
De stroke is de totale afstand dat de demper vanuit zijn uiterste stand helemaal in kan bewegen:
Afbeelding
Stroke demper

De instellingen van je demper worden meestal in de volgende termen weergegeven:

1. Instellen sag:
Dit is de hoeveelheid stroke die je demper standaard al gebruikt als je op de fiets zit. Dit is dus afhankelijk van je gewicht (met bepakking).
Die sag zorgt er voor dat je demper altijd een stukje ingedrukt is, en wanneer je over een kuil(tje) rijdt, dat je demper dan ook uit kan schuiven ipv alleen maar inschuiven. Anders zou je namelijk even een drop krijgen en dus geen contact hebben met de grond.

De sag bepaal je door gebruik te maken van de aanwezige ring op de demper (of een tiewrapje) en deze helemaal naar beneden te schuiven. Vervolgens ga je voorzichtig (met volle bepakking) op je fiets zitten, armen iets gebogen en leunend tegen een muur of bureau.
Je stapt vervolgens via de andere kant van je bike weer af:
als je de sag van je achterdemper wilt meten, stap je af door naar voren te hangen op je bike. Op deze manier unload je je demper en loop je niet het risico op een foute aflezing.
Als je de sag van je voordemper meet, dan ga je over het zadel hangen naar achteren en stap je daar af.

Vervolgens meet je de stroke van je demper tot aan de ring (of het tie-wrapje).

Afbeelding
Afbeelding
sag Achter en voordemper

Afhankelijk van de geometrie van de fiets, de totale stroke van je demper, het merk/type van de demper en zelfs je rijstijl, is er voor jou een ideale sag.
Stel dat je jouw sag gemeten hebt op 20mm, maar je wit je sag op 15mm hebben, dan moet je de druk verhogen in je demper om een stevigere compressie te hebben.

Afbeelding
Luchtdrukventiel voorvork

Dit doe je met een speciaal pompje wat veel druk kan leveren, maar weinig drukverplaatsing in één beweging.
Uiteraard moet je je druk verlagen om je sag te vergroten. Ook dat kun je met datzelfde pompje doen.

Afbeelding
Afbeelding
Pompje

Vervolgens herhaal je de procedure van het meten net zo vaak, tot dat je aan de gewenste sag zit.
De fabrikant heeft veelal in de handleiding een startwaarde staan, afhankelijk van het gewicht van de rijder. Heb je dit niet, dan is 10-20% van de totale stroke een mooi uitgangspunt.

Naast de sag zijn er nog andere dingen die je in kunt stellen. Of dit beschikbaar is op jouw demper, is helemaal afhankelijk van het merk en het type.
De meeste dempers zullen geen gesplitste rebound of zelfs geen gesplitste compression settings hebben. Dan stel je deze uiteraard wel op dezelfde manier in, maar niet gesplitst.
Over het algemeen worden de mogelijkheden om je demper in te stellen steeds ruimer naar mate dat de demper duurder wordt.

2. HSC (High Speed Compression):
Wanneer er over speed (snelheid) gesproken wordt, dan gaat dat niet om de snelheid van je bike, maar om de snelheid waarmee de demper ingedrukt wordt.
Dus in het geval van High Speed Compression is dit de instelling die bepaald hoe hard je demper dempt als er een snelle compressie plaatsvindt, bijvoorbeeld tijdens een drop.
Teveel HSC en je kunt niet heel de stroke van je demper gebruiken, te weinig HSC en je zult te snel aan het einde van je stroke komen.
Veelal is de instelling voor jouw gewicht ook weer te vinden in de handleiding van de fabrikant, maar als je veilig wilt zitten om het uit te proberen, tel je gewoon het aantal clicks en ga je in het midden zitten.
Vanuit daar kun je hem dan dichtdraaien (stugger maken) voor meer weerstand, of open draaien voor minder weerstand en meer stroke.

3. LSC (Low Speed Compression):
Deze instelling is bedoeld om de tractie op de ondergrond te vergroten. Hoe soepeler je demper reageert op hobbeltjes en dergelijke, hoe beter het contact met de ondergrond blijft en uiteraard hoe meer grip je hebt.
Dit is ook een hele belangrijke reden waarom een sportauto voor op het circuit bijvoorbeeld niet zo zonder meer net zo goed op de openbare weg kan rijden.
Op de openbare weg ziten er veel meer hobbels en oneffenheden in, waar een circuitauto door gelanceerd zou kunnen worden als je daar te hard overheen rijdt.
Daar komt ook gelijk de noodzaak van een goede instelling naar boven. Te stug ingesteld en je gaat stuiteren. Te soft ingesteld en je verliest voorwaarts vermogen omdat je steeds in je demper duikt.
Ook hier geldt weer dat de fabrikant een richtlijn zal hebben voor jouw gewicht (icm gebruik), maar dat je dit zelf zult moeten afstellen op jouw specifieke wensen.

Afbeelding
LSC en HSC controls van deze voordemper

4. Rebound:
Er wordt onderscheid gemaakt in reboundsnelheid (de snelheid waarmee de demper weer terugkomt in zijn oorspronkelijke stand na een compressie) en rebounddamping (de weerstand die insgesteld wordt om de reboundsnelheid te verlagen).
Hoe sneller je rebound, hoe sneller de demper weer klaar is voor de volgende compressie. Maar staat je rebound te snel dan kan je bike gaan springen, en jou er zelfs vanaf lanceren.
Staat je rebound te langzaam, dan krijg je vaker compressies achter elkaar dan dat de demper kan herstellen en gebruik je effectief een stuk minder van je totale stroke van de demper.
Mocht je de compressie hoger hebben staan omdat je een zwaardere rijder bent, dan heb je in verhouding ook een zwaardere rebounddamping nodig om dezelfde rebound snelheid te krijgen.
De compressie zorgt er namelijk ook voor dat je rebound sneller wordt. Vergelijk het maar met een stuiterbal: Hoe harder je hem gooit tegen een oppervlak, hoe harder hij terugstuitert. En de rebounddamping vertraagt dus dat terugstuiteren.

Afbeelding
Rebound Voordemper

Op sommige dempers kan de rebound nog opgesplitst worden naar Low Speed (LSR) en High Speed (HSR). Uiteraard is het doel hetzelfde, alleen de afstelling is anders.
Zo zou ik misschien persoonlijk liever een langzamere rebound hebben op HSR zodat ik de tijd heb om te herstellen van een drop, maar een snellere rebound op LSR om optimale tractie te houden wanneer ik over hobbelig terrein rijd.

Afbeelding
HSR Achterdemper

Afbeelding
LSR Achterdemper

5. OTT (Off the top):
Dit schijnt een DVO-specifieke setting te zijn, maar misschien dat andere fabrikanten hem inmiddels ook (eventueel onder een andere naam) toegepast hebben.
OTT zorgt er voor dat je, wanneer je je luchtdruk omhoog gooit en daardoor door het hele bereik een stuggere vork krijgt, dat je onderin toch nog de gevoeligheid van hobbeltjes kunt aanpassen.
Staat je compressie hoger (omdat je een zwaardere rijder bent) dan zet je hiermee de gevoeligheid ook omhoog, om toch weer onderin optimale tractie te hebben.

Afbeelding
OTT DVO Diamond voordemper

6. Lockout of Climb Setting (CS)
Omdat je tijdens het klimmen energie kwijt raakt in je demper, kun je (indien aanwezig) gebruik maken van de lockout of Climb Setting. Dit is vaak een switch met 2 standen (open of dicht) en verandert tijdelijk de eigenschappen van je demper door deze stugger te maken of zelfs helemaal star.
Het is niet bedoeld om de functie van een starre vork of achterkant over te nemen in bijvoorbeeld een skatepark, waarbij je harde klappen op de lockout krijgt. Daar kunnen ze niet tegen. Maar dit is puur bedoeld voor het naar boven fietsen.
De meningen om ze op de nederlandse routes te gebruiken zijn verdeeld. Ikzelf gebruik ze op de routes hier in NL sowieso niet, omdat het te afwisselend is om er echt baat bij te hebben. Ik ben meer tijd kwijt om de instelling aan te passen, dan om naar boven te fietsen :)
Maar ga je aan een klim van een paar honderd meter beginnen, dan is het natuurlijk wel de moeite waard.
Laatst gewijzigd door Mark-V op zo 16 december 2018, 12:39, 3 keer totaal gewijzigd.
Gebruikersavatar
ivocare
Extreme Biker
Extreme Biker
Berichten: 717
Lid geworden op: ma 3 november 2014, 17:48

Gebruikersavatar
Jan Willem
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 4204
Lid geworden op: wo 26 augustus 2009, 14:10
Mijn mountainbike: Batavus Rambler 'Action line' 1988

Goed bezig, voorziet zeker in een behoefte :-q
Heb de inhoud niet kritisch doorgenomen maar zie wel een dingetje;
Mark-V schreef: vr 14 december 2018, 14:09Iedere demper heeft een bepaalde travel (bereik). De één is 100mm, de ander 160mm, de ander 200mm, etc.
De travel is de totale afstand dat de demper vanuit zijn uiterste stand helemaal in kan bewegen:
Afbeelding
Travel demper
Anders dan bij een voorvork is de travel van een demper, voor zover ik weet, altijd minder dan de veerweg van de bike waar die demper in gemonteerd wordt. Meestal zo rond de 50-60-70mm.
Die 100, 160 en 200mm waar jij het over hebt, slaan op de veerweg van de bike.
Is geen kritiek maar het verhaal in je startpost moet natuurlijk wel kloppen, de rest heb ik nog niet goed bekeken.
Volgens mijn BMI ben ik bijna 15cm 13cm 11½cm 10,3cm te kort.
Pollekes
Extreme Biker
Extreme Biker
Berichten: 858
Lid geworden op: vr 9 mei 2008, 08:42
Mijn mountainbike: Rocky Mountain Slayer en Canyon Stitched (Beide van m'n dochter)

sag (dus niet met hoofdletters als "SAG" geschreven, want het is geen afkorting)
Training is like fighting with a gorilla.
You don't stop when you're tired, you only stop when the gorilla is tired.
Gebruikersavatar
deefdeef
Pro Biker
Pro Biker
Berichten: 1392
Lid geworden op: za 22 juni 2013, 11:43
Mijn mountainbike: Specialized Epic FSR comp 2017
Contacteer:

+1 voor Jan Willem.

Travel is de afstand die je achterwiel kan bewegen, dus de demper kan korter zijn dan de travel. Zo heb ik het in ieder geval altijd begrepen en meerdere keren gehoord en gezien.

Verder een mooi overzichtelijk stuk. :-q
Ik wil niks! Helemaal niks! -Heideroosjes-
Epic comp FSR 2017
Crave expert 2014
Strava
lid van TWC Ons Verzet, Schaijk
Gebruikersavatar
cheeta
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 7364
Lid geworden op: zo 24 juni 2007, 09:25
Mijn mountainbike: Plopsaland

Shock absorber: stroke
Rear wheel: travel
"This post may contain irony: Discontinue use if experiencing mood swings, nausea or elevated blood pressure."

| Freie Fahrt fuer freie Buerger! | LHR | Black Trails Matter | Build Back Blacker |
Gebruikersavatar
Mark-V
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 1606
Lid geworden op: do 9 augustus 2018, 16:55
Contacteer:

In de manuals van mijn achterdemper en voorvork / demper, wordt toch echt over travel gesproken en komt het woord "stroke" helemaal niet voor. Ik snap dat je dat bij een achterdemper anders bekijkt omdat de totale veerweg van de fiets anders werkt en je daardoor meer travel op je bike hebt dan de stroke van de demper, maar het principe blijft natuurlijk wel hetzelfde (of het nou een voor- of achterdemper is).
Maar om het correct te houden heb ik het nu aangepast :-q

SAG = sag :-q
Gebruikersavatar
Dutch
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 2292
Lid geworden op: ma 11 mei 2009, 17:01

Top handout MarkV. Misschien een idee om de settings in de volgorde te zetten zoals ze vaak in upgrades aan bod komen?

Sag
Rebound
LSC
HSC
LSR
HSR
OTT


Maar post verdiend een sticky
Gebruikersavatar
Mark-V
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 1606
Lid geworden op: do 9 augustus 2018, 16:55
Contacteer:

Dutch schreef: vr 14 december 2018, 23:29 Top handout MarkV. Misschien een idee om de settings in de volgorde te zetten zoals ze vaak in upgrades aan bod komen?

Sag
Rebound
LSC
HSC
LSR
HSR
OTT

Maar post verdiend een sticky
Bij mijn Canecreek is dit de volgorde (volgens app): sag, HSC, HSR, LSC, LSR
En dit volgens website: sag, HSC, LSC, HSR, LSR
En bij mijn DVO diamond: sag, OTT, LSC, HSC, Rebound :winkie:
De enige overeenkomst die ik daartussen vind, is dat je de Compression eerst doet, en de rebound daarna.

Maar als je de initiele setup van je demper doet, dan maakt het volgens mij helemaal niets uit (op de sag na, die moet wel als eerste).
De rest zijn namelijk gewoon vaste instellingen die geen invloed hebben op elkaar tijdens het instellen.
En aangezien ze allemaal andere eigenschappen hebben, kun je ze ook onafhankelijk van elkaar aanpassen.
Als ik het fout heb hoor ik het graag, maar als er echt een vaste volgorde zou zijn, dan zou iedere fabrikant die toch ook aanhouden?
Gebruikersavatar
Dutch
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 2292
Lid geworden op: ma 11 mei 2009, 17:01

Ik was niet geheel duidelijk. Wel weer eens met jou benadering.

Mijn idee voor de aangegeven volgorde was dat van std demper naar een met vele opties de extras in die volgorde vaak erbij komen.
Gebruikersavatar
Mark-V
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 1606
Lid geworden op: do 9 augustus 2018, 16:55
Contacteer:

Dutch schreef: za 15 december 2018, 01:09 Ik was niet geheel duidelijk. Wel weer eens met jou benadering.

Mijn idee voor de aangegeven volgorde was dat van std demper naar een met vele opties de extras in die volgorde vaak erbij komen.
Oh zo... je bedoelt met upgrades duurdere vorken?
Ja, zit wat in, daar heb ik eigenlijk helemaal niet over nagedacht :D
RuudRuud
Pro Biker
Pro Biker
Berichten: 994
Lid geworden op: di 10 september 2013, 05:20

Dank voor je werk, maar om het onderscheidend van informatie elders te maken lijkt het toevoegen van de volgende stap in begrijpelijke taal me wel nodig.

Wat moet je doen bij welk gedrag en waar merk je verkeerde settings aan? Want met deze info gaat iedereen draaien aan de settings, maar dan? Daarmee zou je het stuk nog beter maken dan nu :)

Overigens mist bij heel veel vorken en dempers nog een fatsoenlijke compressie-setting (Fox CTD?) en is een separate high en low speed compressie ook niet heel erg vaak aanwezig op vorken en dempers. Bij de rebound geef je dit wel aan.
maaf2
Pro Biker
Pro Biker
Berichten: 1061
Lid geworden op: zo 1 februari 2015, 09:32

Mooi uitgewerkt. Ik had altijd in m'n hoofd dat drops onder low speed vallen, daar stel ik mijn settings in ieder geval altijd op in. Stof tot nadenken....
Gebruikersavatar
bert l.
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 10838
Lid geworden op: zo 29 februari 2004, 15:12
Mijn mountainbike: Cube AMS 100
Contacteer:

goed werk geleverd
Vrijwilliger bij MTB Heuvelrug.


link: www.mtb-utrechtseheuvelrug.nl
Gebruikersavatar
Mark-V
Elite Mountainbiker
Elite Mountainbiker
Berichten: 1606
Lid geworden op: do 9 augustus 2018, 16:55
Contacteer:

RuudRuud schreef: za 15 december 2018, 08:16 Wat moet je doen bij welk gedrag en waar merk je verkeerde settings aan? Want met deze info gaat iedereen draaien aan de settings, maar dan? Daarmee zou je het stuk nog beter maken dan nu :)
Volgens mij had ik dit er al kort en bondig in opgenomen. Bijvoorbeeld:

"Anders zou je namelijk even een drop krijgen en dus geen contact hebben met de grond."

"Teveel HSC en je kunt niet heel de stroke van je demper gebruiken, te weinig HSC en je zult te snel aan het einde van je stroke komen."

"Te stug ingesteld en je gaat stuiteren. Te soft ingesteld en je verliest voorwaarts vermogen omdat je steeds in je demper duikt."

"Maar staat je rebound te sterk dan kan je fiets gaan springen, en jou er zelfs vanaf lanceren."

Wat zou je daar nog verduidelijkt in willen zien?
RuudRuud schreef: za 15 december 2018, 08:16 Overigens mist bij heel veel vorken en dempers nog een fatsoenlijke compressie-setting (Fox CTD?) en is een separate high en low speed compressie ook niet heel erg vaak aanwezig op vorken en dempers. Bij de rebound geef je dit wel aan.
Zit wat in... ik zal t iets duidelijker verwoorden.
Plaats reactie